zaterdag 23 december 2017

Zakendoen in Latijns-Amerika

Een tijdje terug nam ik deel aan een economische missie in Peru. Daar werd een presentatie gegeven over zakendoen in Peru. Wat ik zo boeiend vond aan die presentatie was dat er een aantal zaken gezegd werden die ik zelf al had ondervonden, maar nog niet op die manier onder woorden had gebracht.

Gekoppeld aan mijn werkervaringen in Colombia, Panama, Costa Rica, Ecuador, Mexico en Brazilië, denk ik dat deze eigenschappen gelden voor gans Latijns-Amerika.

Hierbij een kort overzicht, met de belangrijkste cultuurverschillen tussen Latijns-Amerika en West-Europa: 

Directe vs. indirecte communicatie

In Duitsland of Nederland is men vrij direct. In Latijns-Amerika zal men zelden “neen” zeggen. Als de klant zegt: “Dat klinkt wel interessant”, bedoelt hij misschien eigenlijk “neen”. Het is een vorm van beleefdheid en manier om de sfeer positief te houden. Men is emotioneel expressief, maar wil confrontatie eerder vermijden.

Formeel vs. informeel

Small talk is zeer belangrijk. In bepaalde gevallen kan het lang duren vooraleer er wordt overgegaan tot het zakelijke. In sommige gesprekken voel je aan dat het leggen van een persoonlijke relatie primordiaal is t.o.v. alle andere zaken. 

Zakelijke relaties worden makkelijker in de privésfeer getrokken in vergelijking met West-Europa. Zonder iemand reeds te hebben ontmoet, stelt men voor om je ergens op te halen of iets te gaan eten. Men stelt gemakkelijk vragen over je persoonlijk leven. De sfeer is amicaler. 

Eenmaal er een band is gevestigd, is het niet ongewoon om vrouwen een kus op de wang te geven bij het afscheid.

Lange termijn vs. korte termijn oriëntatie

Dat mensen minder op lange termijn plannen, merk je bijvoorbeeld bij het vastleggen van afspraken. Vaak zegt men: “Bel me als je hier in de buurt bent, en dan spreken we af waar een wanneer.” Afspraken moet je altijd een dag of een week op voorhand herbevestigen, omdat vele mensen geen agenda gebruiken. 

Ik denk dat je in verkoopgesprekken ook meer ad rem oplossingen moet aanbieden (bv. direct prijsvoorstel doen als men dat vraagt), omdat mensen meer in het moment leven en beslissingen maken.

Monochronisch vs. polychronisch gedrag

Gesprekken verlopen niet altijd lineair en gestructureerd. Je kan niet altijd de typische structuur van een verkoopgesprek volgen (Opening / Behoefte-inventarisatie / Aanbod doen / Bedenkfase voor de klant / Afronding). 

Het is mogelijk dat de persoon tegenover je met verschillende zaken tegelijk bezig is, zoals praten met een medewerker of telefoneren, zonder de bedoeling je te beledigen. Of het kan zijn dat men plots over een ander onderwerp begint - terwijl het vorige punt nog niet is afgerond - en dan later weer terugkomt op het vorige punt. 

Je hebt misschien een logische opbouw in je hoofd, maar het gesprek zal soms helemaal anders verlopen. Het opbouwen van persoonlijke relaties is belangrijker dan het volgen van een bepaald schema.

Aanzien op basis van sociale relaties vs. aanzien op basis van knowhow

In het Westen beoordelen we in zakelijke relaties mensen eerder op hun kennis, diploma’s, verwezenlijkingen en capaciteiten. 

In Latijns-Amerika is het sociale netwerk of sociaal kapitaal belangrijker. Men stelt zich de vraag: Met wie is die man geconnecteerd? Welke functie en sociale status heeft hij? Wat kan zijn sociaal netwerk voor mij betekenen?

Discrepantie tussen wat men zegt en wat men doet

In het Westen is een woord vaak een woord, maar in Latijns-Amerika kan je niet zoveel gewicht geven aan een woord. Beloften worden vaak niet nagekomen. 

Je moet trachten te onderscheiden of mensen iets werkelijk menen of niet. Het is belangrijk om persistent te zijn en zelf achter de zaken aan te gaan. 

Kledingvoorschrift

In bepaalde steden zoals Bogota en Lima is het de norm om een afgeborsteld pak met das te dragen. 

In Europa is het gewoon om zich wat losser te kleden, hoewel dat zeker niet geldt voor alle sectoren zoals bv. de financiële sector.

Persoonlijk ga ik netjes gekleed naar afspraken, maar draag nooit een smoking of een das, tenzij het een speciale gelegenheid is. 

woensdag 20 december 2017

Is Colombia een gevaarlijk land?

Eerste keer overvallen in Colombia

In Latijns-Amerika is de kans om beroofd te worden reëel. Ik kende reeds de slagen van de zweep: in Mexico en Brazilië was ik al bestolen, en had geleerd aan welke situaties ik me beter niet kan blootstellen.

Na anderhalf jaar wonen in Bogota was ik nog nooit slachtoffer geweest van een diefstal of overval, en voelde me redelijk veilig. Tot ik weer met beide benen op de grond werd gezet.

Toen ik met mijn vriendin ’s avonds over een loopbrug liep, zagen we twee fietsers aankomen. Eén fietser kwam recht op me af, alsof hij de weg wou vragen. Plots trok hij een puntig steekmes en richtte het op mijn keel. 


Instinctief dook ik weg en positioneerde me achter hem op 5 meter afstand.

Nu stond ik buiten steekafstand en had wat meer marge om de situatie te manipuleren. Ik had een redelijk nieuwe smartphone en mijn portefeuille met bankkaart en geld op zak.

Ondertussen was zijn kompaan wat doorgefietst, en stond de jonge twintiger alleen naast mijn vriendin. Ik probeerde het gevaar in te schatten en was bereid om hem geld te geven indien de situatie zou escaleren.

Op dat moment begon mijn vriendin te wenen en toonde haar zwangere buik. Ik riep om de aandacht van omstaanders te wekken. Zij had geen GSM of portefeuille op zak en stelde voor om naar ons huis te gaan om haar GSM daar te geven.

Uiteindelijk besloot de dader het op te geven en fietste door.

Ik besloot de volgende keer onmiddellijk mijn zaken af te geven, en onthield dat een loopbrug een strategische plek is om mensen in te sluiten.


Tweede keer overvallen in Colombia

Een aantal maanden later, deze keer in Monteria, liep ik rond 11u30 over straat. Niet in een louche buurt, maar er was wel weinig volk op straat. Monteria leek me op eerste zicht redelijk veilig omdat het niet zo’n grote stad is.


Het was mijn eigen fout; ik liep al bellend op straat. Plots passeerde er een motorfiets. De passagier achterop greep bruusk mijn smartphone. Die bleef ik stevig vasthouden, tot hij loste. De motorfiets reed door, maar een fractie van een seconde erna dook een andere man op met een grote gebogen dolk in zijn hand. Met de ene hand greep hij de kraag van mijn T-shirt, met de andere hand maakte hij een zwaaibeweging met het mes naar mijn romp.

Ondertussen was ik vader geworden, en dacht aan mijn verantwoordelijkheden. Zonder lang nadenken gooide mijn GSM in een boog over hem, zodat ik tenminste mijn portefeuille kon behouden.

Hij liet me los pakte mijn GSM. Wat er toen gebeurde was een mirakel. Een politieagent dook op vanachter een hoek achter hem. De dief zette het op een lopen, maar ik liep voor hem op een veilige afstand, zodat hij zich tussen mij en de agent bevond. Hij besloot de GSM op de grond te gooien en vluchtte zonder buit. Mijn T-shirt was gescheurd en het scherm gebarsten, maar het apparaat werkte nog perfect.

Achteraf hebben andere agenten hem nog proberen op te sporen, maar de vogel was gaan vliegen.                                                                                                     
Je kan geld apart steken om af te geven, een dummy phone op zak hebben of een uitschuifbare matrak meenemen, maar finaal is het moeilijk om dat altijd te doen. Het is beter om potentieel gevaarlijke situaties te vermijden. Alert blijven is lastig, maar als je wat te laks bent, gebeurt het.


Derde keer overvallen in Colombia

Minder dan een week later, in de namiddag voor kerstavond, reed ik in een taxi naar op weg naar het feest.

De chauffeur wist een kortere weg, via een buitenwijk op een heuvel.

Het verkeer zat vast.

Ik zat op de achterbank met mijn vriendin, met onze baby in mijn armen. Plotsklaps sloeg iemand de ruit van de passagierszetel vooraan in. De glasscherven vlogen in het rond.
Twee mannen staken hun bovenlijf binnen, één ervan zwaaide een rambo-mes richting mij.
Onmiddellijk verlegde ik de baby buiten steekafstand.

De andere greep de smartphone van de chauffeur op het dashboard. Direct erna liepen ze weg.




Weeral was ik niets kwijt, maar het was een onaangename sensatie omdat ik de baby in mijn armen had.

Rond kerst moet je extra goed oppassen. Dat is een piekperiode voor overvallen.

zondag 16 juli 2017

Mijn ervaring met Parque Manuel Antonio, Costa Rica

Voor mijn werk was ik tien dagen in Costa Rica. Tijdens het weekend had ik tijd om een bezienswaardigheid te bezoeken. Na wat rondvraag bleek Parque Manuel Antonio de beste optie te zijn.


Dat het park een toeristische hotspot is, bleek al snel aan de ingang, waar ik een halfuur diende aan te schuiven onder de bakkende zon. Honderden zweetpareltjes vormden zich op mijn voorhoofd. Enkele mannen verkochten gretig flessen water aan de wachtende mensenmassa. Eenmaal binnen zat ik niet voortdurend in een meute, maar ik was nooit langer dan 2 minuten alleen.


Het park is niet zo groot, maar als je alle paden afloopt ben je wel 3 à 4 uur onderweg. Ik ben systematisch linksaf gegaan zodat ik geen enkel stuk zou overslaan en mijn tocht kon afsluiten met het strandgedeelte. 


Vaak zitten de dieren wat verstopt, maar als er mensen ergens stilstaan en fotograferen weet je dat er iets zit.


Omdat er zo veel volk liep en omdat alle paden zijn aangelegd met steen of hout, leek het eerder een open zoo met "jungle experience" dan een natuurpark. Vaak zag ik families met kleine kinderen en vrouwen in bikini met slippers wandelen.


Langsheen de gebaande paden zie je met grote zekerheid apen, wasbeertjes, goudhazen, luiaards, leguanen, vogels e.a. beesten.


Ik denk dat de dieren door de tijd heen geleerd hebben dat de mensen in het park geen gevaar vormen. De wasbeertjes liepen zonder vrees langs me heen.


Hoewel ik het allemaal iets te 'gemaakt' vond en me beter thuis voel in onontgonnen, ongerepte natuurgebieden, was Parque Manuel Antonio met haar rijke fauna, paradijselijke stranden en zwoele klimaat een bijzondere ervaring. Makkelijk te doen op een weekend vanuit San José als je vroeg vertrekt.


donderdag 26 januari 2017

Reizen naar Panama, de moeite of niet?

Panama City, bekend vanwege haar vele banken en indrukwekkende skyline, is opvallend rustig. Het ziet er allemaal grotesk uit, maar ik kon de gedachte niet ontduiken dat het een saaie stad is. Het mist eigen cultuur. De snikhete stad heeft jammer genoeg ook geen strand om te zwemmen.



De Amerikanen hebben een stevige voetafdruk nagelaten in Panama. Ze financierden de bouw van het Panamakanaal. Na een pact in 1999 kwam het beheer terug volledig in handen van de Panamezen. Vandaag is de USD het meest courante betaalmiddel, Amerikaanse producten, fastfoodketens en retailers zijn overal aanwezig.



Het kanaal is een goudmijn. Grote schepen betalen een aardige 700.000 à 1.000.000 dollar per doorvaart, dagelijks passeren er 30 à 40 mastodonten. Wie geen doorvaart wil betalen kan containers via de spoorlijn naast het kanaal laten vervoeren. Dankzij deze bron van inkomsten heeft Panama een moderne infrastructuur.

De strategische ligging tussen de 2 Amerika’s en de passage via het kanaal brengt ook voordelen mee voor internationale distributie, waardoor vele internationale bedrijven een (hoofd)zetel in Panama hebben. Daarbij heeft de overheid een ondernemingsvriendelijk klimaat gecreëerd om buitenlandse bedrijven aan te trekken.

De Panamezen zijn vriendelijk, maar kouder dan bvb. Mexicanen, Brazilianen of Colombianen. Het was het eerste Latijns-Amerikaans land waar ik geen “Latin American feel” had.  

De Panamezen zijn een mix vaan inheemsen, Afrikanen en Europeanen. Ongeveer 30 % is obees, een gevolg van de hoofdzakelijk vette en suikerrijke voeding in de restaurantketens en winkelrekken.


% personen met obesitas

Veel Colombianen en Venezolanen werken in Panama om dollars te verdienen. Vergeleken met Colombia is Panama duur, dat merkte ik in mijn uitgaven aan taxi's. Men gebruikt geen meter. Als toerist kan je heel wat besparen met Uber.

Wat me opviel is dat taxi’s in Panama de gewoonte hebben iemand mee te nemen terwijl ze nog een passagier hebben, om opeenvolgend klanten te hebben.

Wat betreft toeristische bezienswaardigheden kan ik niet zo veel zeggen omdat ik voor mijn werk reisde, maar ik heb begrepen dat er drie plekken zijn die je moet bezoeken: 

1. Panama City 
2. Boquete 
3. Bocas del Toro

De twee grootste attracties in Panama City zijn het kanaalmuseum en Casco Viejo, het oude stadsgedeelte. In het kanaalmuseum zie je de sluizen aan het werk en kan je een virtuele reis door het kanaal maken. De kanaalroute loopt voor een groot deel door het meer Gatún, dat 26 m boven het zeeniveau ligt. De sluizen dienen om het hoogteverschil te overbruggen.



Doorheen de Landengte van Panama loopt één autostrade. Vanuit Panama City tot David - de hoofdstad van Chiriqui - is het 8 uur rijden met een bus. Chiriqui is de regio waar het meeste gecultiveerd wordt. In David valt er weinig te beleven.

Boquete ligt wat hoger in de bergen. Het is er wat frisser en biedt vele mooie wandelmogelijkheden. O.a. kan je er de vulkaan Baru beklimmen, met 3474 m de hoogste berg van Panama. Bij helder weer zie je vanop de top de Caribische Zee en de Stille Oceaan. Andere mooie wandelingen zijn Los Quetzales en De 3 Verborgen Watervallen.


 Baru Vulkaan

Bloemenfestival in Boquete


Natuur in omgeving van Boquete


Bocas del Toro is een paradijselijk archipel met azuurblauw water en hagelwitte stranden, maar dat heb ik niet bezocht.

Verder heb ik ook gehoord dat je kan surfen op Playa Santa Catalina, Playa La Barquete en Playa Venao. De beste plek is Playa Santa Catalina.

12 dagen was ik in Panama. Hoewel ik er van overtuigd ben dat Panama veel moois te bieden heeft dat ik niet gezien heb, voel ik me niet geneigd om terug te keren. Ik heb de sfeer opgesnoven, en het land heeft me niet aangesproken. Er zijn interessantere landen in Latijns-Amerika.

dinsdag 3 januari 2017

Hoe het komt dat een grootstad op nieuwjaar leegloopt

Nieuwjaar vierde ik reeds in Rio de Janeiro, Gran Canaria en Mexico. Daarvan was Rio zonder twijfel het spectaculairst. Rondom het strand Copacabana lagen vele boten in het water vanwaar men vuurwerk schoot. Dit event trekt jaarlijks miljoenen toeschouwers aan.

Nieuwjaar in Rio de Janeiro

Bogota zou met ruim 8 miljoen inwoners de grootste stad worden waar ik tot nu toe nieuwjaar gevierd had. Ik beeldde me in dat de staten gevuld zouden worden met feestende mensenmassa's.

Nu is het zo dat de meeste Colombianen vakantie nemen van eind december tot begin januari. Een aanzienlijk percentage van de Bogotanen trekt dan op vakantie naar Tierra Caliente (warmere delen) of gaat familie bezoeken in andere departementen. Veel inwoners van Bogota zijn immers werkmigranten uit andere delen van Colombia.

Net voor kerstmis begint de massale exodus. Op zo’n moment wil je absoluut de uitvalswegen van Bogota vermijden.

Ik wist dat het minder druk zou zijn, maar op nieuwjaar was Bogota onwaarschijnlijk leeg. Tot mijn grote verbazing waren veruit alle bars & restaurants in het centrum en in Zona T gesloten. Enkel de grote discotheken waren open en daar was het dan wél vol tot in de late uurtjes.

Eigenlijk best wel aangenaam. Ongezien rustig en betere luchtkwaliteit. Je kan eens rustig diep ademhalen in de stad.

Ken jij nog grootsteden die op nieuwjaar leeglopen? Of is dit een uniek fenomeen?