woensdag 11 januari 2012

Mexico, het schiereiland Yucatan

Hoe ziet het landschap van Mexico er uit? Wat zijn interessante weetjes over Mexico? Welke bezienswaardigheden zijn er in de buurt van Playa del Carmen en Cancun? Hoe is het om daar te wonen?

Mexico is een federale republiek. De staten Campeche, Quintana Roo en Yucatan vormen het schiereiland Yucatan. Op dit moment woon ik in Playa del Carmen, de stad die na Cancun het grootste aantal toeristen trekt op het schiereiland Yucatan.

Voor ik naar Mexico gestuurd werd om er te werken als reisleider wist ik nog bijzonder weinig over het land, maar ik was onmiddellijk gefascineerd door de Mayacultuur en de enorme variëteit aan diersoorten.

Mexico is bijna 50 keer zo groot als Nederland. Dit artikel gaat voor een groot deel over mijn lokale ervaringen. Vanwege mijn werk kan ik er niet even zomaar tussen uit knijpen om het binnenland te ontdekken. Om heel het land te doorkruisen per auto heb je minstens een week nodig.


Bevolking

De oorspronkelijke bewoners van Mexico zijn verschillende Indiaanse volkeren. Columbus sprak over Indianen, maar als je hier over Indianen spreekt zullen ze je corrigeren. Ze spreken liever over ‘the natives’ of ‘indigenos’.

Zo’n 60 % van de Mexicanen zijn ‘mestizos’, mensen met zowel Spaanse als Indiaanse genen. Ongeveer 25 % is nog zuiver Indiaans. Vooral het schiereiland Yucatan was het territorium van de Maya’s. Ze hebben gespleten ogen, ronde vormen in het gezicht, zijn zeer klein en hebben bijna geen nek. Tijdens de ijstijd zijn ze via de Beringstraat van Azië naar Amerika getrokken.


Groen is Mayagebied, oranje van de Azteken

De voertaal in Mexico is Spaans. Mexicaans Spaans is niet helemaal hetzelfde als het Europese Spaans. Het klinkt zangerig en de woordenschat verschilt enigzins. Bijvoorbeeld 'ahora' (nu) is in het Mexicaans 'ahorita' (nu-tje). In Mexico betekent 'ahora' eigenlijk binnen enkele minuten, en 'ahorita' op dit moment.

Er zijn ook wat Engelse invloeden in de vocabulaire gekropen. 'Controleren' is bijvoorbeeld 'checar' (cfr. to check) en 'kast' is niet 'armario' maar 'closet'.

Naast Spaans worden er nog een vijftigtal Indiaanse talen en dialecten gesproken zoals het Maya, het Zapoteeks en het Nahuatl, de taal der Azteken.

Wat betreft de mentaliteit zijn de mensen zeer vriendelijk en behulpzaam. Punctueel zijn ze niet. "Mañana mañana." Om dit te illustreren met een alledaags voorbeeldje: als er een gat is in de openbare weg zou dat in Nederland vrijwel onmiddellijk hersteld worden, in Mexico blijven er minstens een maand kegeltjes op de weg staan.

97 % van de bevolking is katholiek. In hun godsdienstbeleving zijn veel Indiaanse elementen terug te vinden uit de precolumbiaanse tijd.

Landschap

Mexico heeft vanwege haar grootte en hoogteverschillen en zeer gevarieerd landschap, bijna alle types landschap zijn vertegenwoordigd. Het noorden is woestijnachtig, met gras, struiken, agaven en cactussen: een typisch western landschap. De bekendste stad in het noorden is Tijuana, berucht vanwege haar drugkartels. Er is een grote vraag vanuit Amerika naar drugs.

Evenwijdig aan de west- en oostkust lopen twee machtige bergketens, de Sierra Madre Occidental en de Sierra Madre Oriental. Deze zijn in feite een voortzetting van de Rocky Mountains. Tussen deze twee bergketens ligt de hoogvlakte van Mexico. De twee grote bergketens komen samen ten zuiden van de hoofdstad. Mexico City ligt op 2400 meter hoogte en telt ruim 22 miljoen inwoners. Deze stad is erg vervuild door uitlaatgassen.


Het zuiden van Mexico is plat en bestaat grotendeels uit jungle. De Spaanse kolonisator heeft zich voornamelijk in het midden van Mexico gevestigd, omdat die omgeving zeer geschikt was voor landbouw en vanwege de rijkdom aan grondstoffen zoals goud en zilver. Landbouw in de jungle is zeer arbeidsintensief, dus het zuiden was minder aantrekkelijk om zich te vestigen. Daarom zijn de mensen in het noorden groter dan in het zuiden (noorden meer Spaans, zuiden meer indiaans). De grond in Yucatan bestaat voornamelijk uit karts, dat is niet vruchtbaar. Die karts heeft wel voor een ander fenomeen gezorgd, m.n. de cenotes.

Tussen de ijstijden is het zeewater gezakt en gestegen. Yucatan heeft meerdere malen onder water gelegen. De kartsgrond is sterk geërodeerd door het zoute zeewater. Doorheen de eeuwen zijn er vele ondergrondse kanaaltjes ontstaan, die steeds groter werden en uitgroeiden tot gigantische onderwatergrotten. Deze natuurwonderen worden cenotes genoemd. In Mexico zijn er zo’n 6000 cenotes.

De Maya’s geloofden dat cenotes de toegang zijn naar de onderwereld en dat je gezuiverd wordt wanneer je zwemt in deze natuurlijke zwembaden. Het water is zeer proper, omdat het voortdurend ververst wordt met nieuw regenwater. Al de cenotes staan in verbinding met de zee. Omdat grondlaag onder de karst geen water doorlaat en omdat die laag lichtjes afhelt naar de zee stroomt het water niet zichtbaar, maar langzaam af naar de zee.


Cenotes zijn heerlijk om in te zwemmen. 

Fauna en klimaat

De tropische gebieden bevatten een rijke schakering van flora en fauna. De eerste nacht toen ik hier aankwam ging ik een verkenningstochtje in de jungleachtige omgeving maken. Overal hoorde ik tsjirpende krekels en werd overvallen door het zwoele klimaat. In de vroege ochtend werd ik gewekt door fluitende vogels en andere krijsende beesten, eenmaal buiten zag ik wasbeertjes, sereques (grote knaagdieren), hagedisjes en leguanen rondlopen in de tuin.

Over de muggen ben ik minder enthousiast, ze vreten je helemaal op en het vergt veel wilskracht om de muggenbeten niet te activeren (krabben). Na een tijd kan je lichaam er wel echter beter tegen, alsof je er een beetje immuun voor wordt.

Hele grote dieren zijn er niet; de jungle is zeer dicht begroeid en vrij laag. Dat komt door de harde ondergrond (karst), waardoor de boomwortels zich niet diep kunnen vastzetten. De grootste dieren zijn krokodillen, tapirs, herten en de jaguars, die vereerd werden door de Maya’s en Azteken.

Hoe lager je in Mexico je bent, hoe meer kans op regen. Het regenseizoen loopt van juni tot oktober, het droge van november tot mei. Zelfs in het droge seizoen zal het in de tropen frequent regenen, maar niet voor lange tijd.

Het natte seizoen wordt afgesloten met orkanen, de laatste verwoestende was Wilma in 2005, die een deel van de toeristische zone in Playa del Carmen en Cancun vernietigde. Hier moet je geen flauwe grappen over maken, want het kan gevoelig liggen bij de lokale bevolking.

Vanaf Isla Contoy ter hoogte van Cancun tot de havenstad Chetumal aan de grens met Belize loopt het tweede grootste koraalrif ter wereld, die Mexico tot een top-duikbestemming verheft. Ik heb er gezwommen met reuzenschildpadden, haaien, barracuda’s, pijlstaartroggen, manatees en dolfijnen.

Economie

De cijfers van 2010 geven de volgende verdeling aan van het BBP: 63,5% diensten, 32,6% industrie en 3,9% landbouw.

Toerisme

Met 21,3 miljoen toeristen was Mexico in 2010 de 10e populairste vakantiebestemming ter wereld. Hiervan komt het grootste deel uit de V.S. en Canada. Tijdens springbreak (2e week van maart t.e.m. eind maart) komen Amerikaanse jongeren massaal naar Cancun en Playa del Carmen om te feesten. Volgens vele websites behoort Cancun tot de top tien ‘party destinations’ ter wereld.

Industrie

Ongeveer een derde van het BBP wordt gecreëerd in de industrie. De belangrijkste industriële sectoren zijn auto-industrie, elektronica en staalindustrie. Verder heeft Mexico veel grondstoffen: olie (wordt grotendeels gewonnen in de Golf van Campeche), aardgas, metalen (zilver, koper, goud, lood en zink) en mineralen.

Landbouw en veeteelt

Met slechts 13 % vruchtbaar land haalt Mexico veel inkomsten uit de productie van o.a. mais, tomaten (de tomaat komt oorspronkelijk uit Mexico), koffie, suikerriet, bonen, vanille en avocado’s.

Mexico is ook een belangrijke vleesproducent. Runderen worden vooral gehouden op de hoogvlakte in het noorden, varkens in Midden-Mexico. De Mexicaanse keuken wordt dan ook gekenmerkt door vleesgerechten.

Sociale ongelijkheid

Mexico kent een grote kloof tussen arm en rijk. 40% van de bevolking leeft onder de armoedegrens en 17,6% van de bevolking leeft in extreme armoede. 20% van de bevolking verdient 55% van het inkomen.

De ongelijke inkomensverdeling vindt haar oorsprong in het koloniale tijdperk, toen de koloniale ambtenaren en de kerk het kapitaal bezaten. De elite heeft altijd nauwe banden gehad met de overheid, en de overheid heeft de elite altijd bevoordeeld. De structuur werd in stand gehouden door corruptie en vriendjespolitiek.

Migratie

Migratie werd initieel aangemoedigd door de V.S. voor de constructie van een spoorweg en om het arbeiderstekort in andere sectoren op te vullen. Toen het tekort was opgevuld heeft de Amerikaanse overheid de migratiestroom een halt toegeroepen.

Nu wordt de illegale immigratie vanuit Mexico als problematisch ervaren. Ondanks de grote muur die tot in de zee loopt proberen dagelijks mensen de grens over te steken, op zoek naar een beter leven in de V.S. De jaarlijkse migratiestroom (met of zonder autorisatie) wordt geschat op 400 000 Mexicanen per jaar.


De grens tussen Mexico en de V.S. aan de Stille Oceaan.

Mexico heeft een negatief migratiesaldo van 3,24 migranten per 1000 inwoners. Men schat dat 10 % van de populatie in de V.S. werkt. De hoge migratie is de oorzaak van de enorme invoer van buitenlands inkomen in Mexico. Vele Mexicanen die werkzaam zijn in het de V.S. sturen geld op naar hun familie in Mexico.

Migratie gebeurt in de eerste plaats vanwege economische redenen. Mexico heeft een hoge werkloosheidsgraad en de lonen liggen hoger in de V.S. De immigranten kunnen werk vinden in boerderijen, fabrieken, de bouwsector en diensten. Wanneer immigranten betere leefomstandigheden in de V.S. ondervinden zullen ze zich daar permanent vestigen. Hierbij speelt ook het netwerkeffect een rol, waarbij nieuwe migranten zich kunnen aansluiten bij een gemeenschap van reeds gevestigde migranten.

Vanaf de jaren ’70 ontstond er een sterke interne migratie naar de grensstaten in het noorden, naar Quintana Roo en Guerrero in het zuiden en naar overbevolkte steden zoals Mexico-City, waardoor grote sloppenwijken ontstonden.

Mexico zelf heeft een grote instroom van migranten gekend vanuit Guatemala, El Salvador en Nicaragua. Ze ontvluchtten de militaire regimes en de onveilige leefomstandigheden. Vaak gebruikten ze Mexico als transitland om in de V.S. te geraken. Vooral in de zuidelijke staten Chiapas, Campeche en Quintana Roo wonen veel vluchtelingen uit Guatemala.

Corruptie

Mexico staat op de 98e plaats van de 178 landen in de Transparency International’s Corruption Perception Index van 2010.

De corruptie varieert van het omkopen van verkeersagenten tot koffers geld die drugstrafficanten aan hoge ambtenaren overhandigen. Politieagenten worden betaald door smokkelaars om hen te beschermen en op de hoogte te brengen van politieacties. Gewone Mexicanen betalen regelmatig smeergeld om allerhande diensten te verkrijgen.

Corruptie in het politiewezen is op sommige plekken zo normaal dat de oversten geld innen van hun agenten.

In Mexico hoor je vaak verhalen van agenten die toeristen lastig vallen om smeergeld te ontvangen. Het gebruik heeft zelfs een naam, ‘la morbida’ of de slangenbeet. Ik heb het zelf meegemaakt, een agent beweerde dat ik door het rood had gereden en wilde mijn rijbewijs niet terug geven. Gelukkig had ik eerder van een collega gehoord dat je voet bij stuk moet houden als je zeker bent van je zaak. Ik heb gezegd dat hij niet kan bewijzen dat ik een overtreding had begaan.

Op internet staan ook andere verhalen waarin agenten zoeken naar fouten in je documentatie of technische problemen aan je auto. In dat geval moet je ervoor zorgen dat meer mensen betrokken geraken. Sta erop dat je samen naar het politiebureau gaat (als je werkelijk geen overtreding hebt begaan natuurlijk). Dat zal de agent vermijden want met een boete krijgt hij zelf niets. Wat je ook kan doen is de naam van de agent opschrijven.

Cancun

Cancun is relatief jong. In de jaren ’70 was er alleen het kleine vissersdorpje Porto Juarez dat tussen de mangrovebossen lag. De toenmalige president startte een grootschalig project op om een toeristisch center te bouwen. Cancun betekent in het Maya ‘slangennest’.

In 30 jaar groeide Cancun uit tot toeristisch massaoord. Het stadscentrum van Cancun heeft een dambordpatroon. De toeristische zone ligt op een grote landtong, met een commercieel centrum waar eveneens alle discotheken gevestigd zijn. De bekendste is de Coco Bongo, waar elke avond een grote show wordt gespeeld met imitaties van grote artiesten en met luchtacrobaten.

Cancun staat vooral bekend als de nr. 1 springbreak destination voor de Amerikanen. Ik ben er eens gaan zien met springbreak maar ik vond het niet zo speciaal. Gewoon een hoop studenten bij elkaar die zich komen bezatten. Af en toe zie je wel gekke dingen zoals boobflashes of naakte mensen over straat lopen.


Zona Hotelera in Cancun

Playa del Carmen

Playa del Carmen ligt op een uur rijden ten zuiden van Cancun, ter hoogte van het eiland Cozumel. Persoonlijk vind ik ‘Playa’ veel gezelliger dan Cancun, het is gemoedelijker en ook meer Europees. Het heeft net zoals Cancun een korte ontstaansgeschiedenis. De hotels liggen verspreid in het centrum en onder het centrum ligt een hotelzone in het groen (Playacar), die afgesloten is met slagbomen om bandidos buiten te houden.



Het centrum heeft een rechthoekig stratenpatroon met als hoofdstraat de 6km lange en autovrije Quinta Avenida of de Fifth Avenue, waar heel veel winkels, restaurants en leuke bars gevestigd zijn. In de 12th street ligt een uitgaansbuurt met een Coco Bongo, die weliswaar iets minder groot is als die van Cancun.

Playa del Carmen is een hele toffe stad om te wonen: sfeervol, veel groen, redelijk veilig, mooi strand en het beste uitgaansleven dat ik al ben tegengekomen.

Bezienswaardigheden op Yucatan

Als reisleider spreek ik in mijn meetings steeds over de 5 must do’s van Mexico: 1. Mayatempels 2. Mayacultuur 3. Jungle 4. Onderwaterwereld 5. Cenotes. Dit zijn niet zomaar verkooppraatjes, je moet ze echt gezien hebben.

Het mooiste natuurgebied is Sian Kaan, daar ga je de hele dag met een speedboot tussen de mangrovebossen in lagunes varen en op zee allerlei dieren zoals dolfijnen en zeeschildpadden bewonderen.

Isla Contoy, het vogelparadijs, is ook de moeite. Op dit onbewoond eiland zie je zwermen exotische vogels rondcirkelen en in het water duiken om vissen te vangen. Bijzonder is de fregatvogel die in de paringstijd zijn rode borst laat opzwellen. Op het strand zie je talloze krabben lopen met een schelp op hun rug.

Zowel bij Sian Kaan als Isla Contoy kan je goed snorkelen. In de buurt van Isla Contoy kan je in de zomermaanden zwemmen met walvishaaien.


Isla Contoy, het vogelparadijs (in de letterlijke betekenis want er zitten veel muggen).

De twee mooiste onderwatergrotten zijn de Cenote Maya nabij Ek Balam en de Rio Secreto vlakbij Playa del Carmen. Cenote Maya heeft de grootste diameter. Met 80 meter doorsnede en een enorme overkoepeling is dit een waar natuurwonder. De Rio Secreto is de langste, waar je urenlang door een ondergronds gangencomplex kan stappen/zwemmen en de stalactieten aanschouwen.


Rio Secreto

Chichen Itza is de drukst bezochte Mayastad, verkozen tot één van de zeven wereldwonderen. Hier staat een piramide, een observatorium, een tempel en twee hoge muren met ringen aan bevestigd voor het oude Mayabalspel. Hierbij mocht een rubberen bal alleen met de heup en knieën aangeraakt worden. Het doel was de bal door de ring te schieten.


Het Mayabalspel: volgens de legende werden de verliezers onthoofd.

De piramide mag je jammer genoeg niet meer beklimmen omdat er ooit een vrouw het loodje gelegd heeft toen ze van de steile trappen viel. Dit moet zeer spectaculair geweest zijn.

Chitzen Itza was in het verleden niet de belangrijkste Mayastad, maar de overheid heeft veel geld in het restaureren van de piramide gestoken omdat het goed uitkwam om van Chichen Itza een toeristische trekpleister te maken vanwege de ligging, terwijl andere tempelsites nog onder de bomen liggen. Dzibanche is zeker zo indrukwekkend als Chitchen Itza, maar deze ligt te ver afgelegen van de toeristische oorden.

Veel informatie over de Mayabeschaving is verloren gegaan. Duizenden codexen (mayageschriften) werden verbrand door de Spaanse overheerser, slechts 3 codexen zijn er overgebleven. Bovendien waren de Mayasteden onbewoond toen de Spanjaarden aankwamen. Het Mayatijdperk loopt van enkele honderden jaren v.Chr. tot ongeveer 1300 n.Chr. Om onbekende redenen is de beschaving tot een einde gekomen. De Spanjaarden zetten voet aan land rond 1500.


Chichen Itza, ook wel Chicken ‘n Pizza genoemd.

De andere twee tempels die je zeker moet bezichtigen zijn Coba en Tulum. Coba ligt midden in de jungle en het is een van de weinige die je nog mag beklimmen. Tulum is de enige tempel die uitkijkt op de zee. De omgeving van Tulum is prachtig: er staan veel palmbomen en er lopen wilde dieren rond. Niet ver van Tulum ligt het strand Akumal, waar je altijd met grote schildpadden kan snorkelen.


Amerikaanse invloeden

Als buurland van de V.S. zijn er vele Amerikaanse concepten terug te vinden in Mexico. Hierbij denk ik aan het dambordpatroon in steden, de gated communities, de typische Amerikaanse auto’s, de politieagenten met mitraillettes, warenhuizen en voedingsketens zoals Walmart en Starbucks.

Taco Bell is echter niet terug te vinden, omdat mexicanen dit een slechte kopie vinden van hun eigen keuken. Mexico heeft ook de tweede grootste consumptie van cola ter wereld.


Verkeer

Als Europeaan is het even wennen met de auto. Inhalen mag langs links en rechts, fietsers en bromfietsen rijden ook links van de weg (zeer gevaarlijk met afdraaien) en auto’s creëren meer baanvakken dan er in werkelijkheid zijn.

Het dambordpatroon heeft wel voordelen, je kan zonder straatnaamkennis onmiddellijk iemands huis vinden als hij zegt dat hij in de 26th street woont tussen de 10th en de 15th street. Er zit een logica in. Meestal wisselen eenrichtingsstraten in beide richtingen elkaar af met af en toe een bredere tweerichtingsstraat.

Het meest opvallend zijn de ‘topes’ of verkeersdrempels (of sleeping soldiers zoals mijn Engelse collega het noemt). Deze kom je overal tegen in alle maten en vormen. Soms zijn het halve bollen op de weg, dan weer dubbele drempels, geulen en vaak hele hoge hobbels. Als je niet afremt zal je vehikel enkele meters door de lucht vliegen, haar vering beschadigen en je zal een stuk van je tong bijten.

Vervelend maar wel effectiever als snelheidsboetes omdat niemand graag zijn eigen auto kapot rijdt. Er rijden wel veel jeeps rond die er beter tegen kunnen. Auto’s met lage ophanging kunnen er gewoonweg niet rondrijden.

Ze werken op je zenuwen, maar je kan ze ook in je voordeel gebruiken om vrachtwagens of bussen in te halen, want die moeten er veel trager over.

Sommige mensen leven van de topes: op afgelegen stukken autostrade gebruiken armen de afremming van het voertuig om hun geplukte vruchten of andere handelswaren aan te prijzen.

Zelf een auto huren in Mexico raad ik niet af, maar het is niet geheel zonder risico's. In de eerste plaats zijn er veel auto-inbraken, dus laat nooit waardevolle zaken achter in de auto.

Verder moet je goed opletten voor politie. Bij een overtreding nemen ze je rijbewijs of zelfs je voertuig in beslag. Als je auto verkeerd geparkeerd staat vijzen ze je nummerplaat er af, die kan je dan later mits betaling gaan afhalen op het bureau.

Ten slotte zijn banden en ruiten vaak niet verzekerd. Sommige wegen zijn in erbarmelijke staat en er ligt wel eens rommel zoals vijzen of nagels op de weg. Een keer had er iemand een blok hout waar drie nagels uitstaken voor een band van mijn geparkeerde wagen gelegd. Misschien wilde iemand hiermee duidelijk maken dat ik niet voor zijn deur mocht parkeren.

Criminaliteit

Mexico is berucht vanwege haar bendes en drugsoorlogen. Wonende in Playa del Carmen heb ik me echter nooit onveilig gevoeld. In toeristische buurten is de politie talrijk aanwezig in het straatbeeld, bewapend met shotguns, AK- 47’s en uzi’s.

Als je de krant openslaat zie je dikwijls foto’s van geliquideerde mensen in een plas bloed. Deze foto’s zijn zo sensationeel mogelijk. In Nederland zou men bij een auto-ongeval uit respect voor de nabestaanden alleen foto’s van het autowrak in de krant plaatsen. In Mexico krijg je een close-up van een dode man die over zijn stuur hangt met veel glasscherven en bloed dat uit zijn hoofdwonde drupt.

In de krant verschijnen ook regelmatig foto’s van opgepakte gangmembers, vaak worden ze verplicht om te poseren met een pistool in hun hand en ligt de inbeslaggenomen drugs er bij.


De twee belangrijkste drugskartels die in Cancun opereren zijn ‘Los Zetas’ en ’Los Pelones’. Op deze foto uit een krant staan 5 opgepakte bendeleden van ‘Los Zetas’.


Toch zou ik reizen naar Mexico omschrijven als ongevaarlijk. Criminaliteit speelt zich af in de buitenwijken. De gewone man op straat is heel behulpzaam en probeert je niet af te zetten. Je moet wel altijd op je hoede zijn voor diefstal, omdat er veel arme mensen zijn.

Mexico is een land waar veel te ontdekken en onderzoeken valt. Ik woon er graag vanwege het weer, de natuur en de vriendelijke mensen.

2 opmerkingen:

  1. staat er hier ook iets op over de dieren in Mexico want dat zou ik graag willen zien want ik maak een school werkstuk over Mexico veder mooie website en veel informatie.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dat zijn er heel wat. In de jungle zitten er o.a. jaguars, in de zee zitten er redelijk veel haaien.

    BeantwoordenVerwijderen